فیزیوتراپی سکته مغزی
فیزیوتراپی سکته مغزی به عنوان موثرترین راهکار توانبخشی این عارضه مغزی شایع شناخته می شود.سکته مغزی یک فوریت پزشکی است که درصورت عدم تشخیص و درمان فوری میتواند باعث آسیب دائمی عصبی، ایجاد عوارض و مرگ شود.
سکته مغزی یکی از اختلالات عملکردی پیچیده است که با آسیب به مغز بهوجود میآید و منجر به اختلال در نورون محرکه فوقانی میشود و سبب فلج یا ضعف در یک طرف بدن (شامل: تنه، اندامها و گاهی اوقات نیز صورت و ساختارهای دهانی سمت مقابل نیمه آسیب دیده مغز)میشود.
سکته مغزی چیست و چه انواعی دارد؟
سکته مغزی یکی از جدیترین و ناگهانیترین حوادث مغزی است که به علت اختلال در جریان خونرسانی به مغز رخ میدهد و میتواند بخشهای مختلفی از عملکرد بدن را مختل کند. به طور کلی، سکته مغزی زمانی اتفاق میافتد که خون و اکسیژن کافی به بخش خاصی از مغز نمیرسد و در نتیجه سلولهای آن ناحیه آسیب میبینند یا از بین میروند. بسته به نوع سکته و شدت آن، عوارض آن متفاوت خواهد بود و ممکن است به اختلالات حرکتی، تعادل، یا حتی مشکلات گفتاری و شناختی منجر شود.
انواع سکته مغزی
سکته مغزی به دو نوع اصلی تقسیم میشود:
- سکته ایسکمیک: این نوع سکته زمانی رخ میدهد که جریان خون به یک بخش از مغز به دلیل وجود لخته خونی مسدود میشود. این انسداد باعث میشود خون و اکسیژن به سلولهای مغزی نرسد و آنها آسیب ببینند. سکته ایسکمیک شایعترین نوع سکته مغزی است و بیشتر موارد سکته را شامل میشود.
- سکته هموراژیک: این نوع سکته به دلیل پارگی یکی از عروق خونی مغز و نشت خون به بافتهای مغزی رخ میدهد. این خونریزی میتواند به دلیل پارگی مویرگهای مغزی اتفاق بیفتد و به سلولهای مغز آسیب وارد کند.
تفاوت این دو نوع سکته در علل و نحوه بروز آنهاست؛ در حالی که سکته ایسکمیک ناشی از انسداد است، سکته هموراژیک به دلیل خونریزی رخ میدهد. این دو نوع سکته مغزی اثرات متفاوتی بر بدن دارند و میتوانند مشکلاتی در بخشهای مختلفی از مغز و بدن ایجاد کنند.
نیاز به فیزیوتراپی سکته مغزی در منزل برای بازگشت عملکردهای طبیعی
فیزیوتراپی یکی از اصلیترین روشهای درمانی پس از سکته مغزی است که میتواند به کاهش اثرات و بهبود عملکردهای حرکتی و شناختی کمک کند. با تمرینات فیزیوتراپی و استفاده از دستگاههای خاص مانند استیمولاتور، بیمار میتواند به تدریج قدرت، هماهنگی و عملکرد عضلات خود را بازیابد.
اهمیت و نقش فیزیوتراپی پس از سکته مغزی
فیزیوتراپی سکته مغزی در منزل به عنوان یک درمان مؤثر و تخصصی برای بازگرداندن تواناییهای حرکتی و بهبود کیفیت زندگی بیمار به کار میرود.
اهداف فیزیوتراپی پس از سکته مغزی
- بازگرداندن تواناییهای حرکتی: یکی از اهداف اصلی فیزیوتراپی سکته مغزی، بازگرداندن قدرت و عملکرد عضلات است. فیزیوتراپی به بیمار کمک میکند که عضلات خود را تقویت کرده و حرکت اندامها را بازیابد.
- پیشگیری از سفتی عضلانی و اسپاسم: بسیاری از بیماران پس از سکته دچار سفتی عضلات و اسپاسم میشوند. با استفاده از تمرینات فیزیوتراپی سکته مغزی در منزل مانند تمرینات کششی و قرار دادن بیمار در پوزیشن مناسب، میتوان این مشکل را کاهش داده و از سفت شدن عضلات جلوگیری کرد.
- بهبود تعادل و هماهنگی: یکی از چالشهای بیماران سکته مغزی، مشکل در حفظ تعادل و هماهنگی عضلات است. فیزیوتراپی سکته مغزی در منزل با تمرینات خاص به بیمار کمک میکند که تعادل خود را بهبود بخشیده و حرکات هماهنگتری داشته باشد.
- بهبود هماهنگی عصب و عضله: دستگاههای فیزیوتراپی برای سکته مغزی مانند استیمولاتور با جریانهای FES و فارادیک میتوانند برای بازگرداندن هماهنگی بین عصب و عضله مؤثر باشند. این دستگاهها با تحریک عضلات، به تقویت ارتباط عصبی و عضلانی کمک میکنند.
- پیشگیری از عوارض ثانویه: در صورتی که بیمار بعد از سکته به تمرینات فیزیوتراپی سکته مغزی نپردازد، ممکن است با عوارضی مانند کاهش دامنه حرکتی و اسپاسم عضلانی مواجه شود. فیزیوتراپی به پیشگیری از این عوارض کمک میکند.
تعداد جلسات فیزیوتراپی سکته مغزی چقدر است؟
تعداد جلسات فیزیوتراپی سکته مغزی به شدت آسیب، توانایی بیمار در همکاری و میزان پیشرفت او بستگی دارد و معمولاً به جلسات بیشتری نسبت به افرادی که مشکلات دیگری دارند نیاز دارد و گاه ممکن است بین 3 الی 6 ماه این جلسات بسته به نوع مشکل فرد ادامه پیدا کند. هر جلسه میتواند تأثیر زیادی در بهبود تواناییهای حرکتی، تعادل و هماهنگی عضلات داشته باشد، اما دستیابی به نتایج مطلوب نیازمند استمرار در جلسات و همکاری فعال بیمار در انجام تمرینات روزانه است.
حرکات فیزیوتراپی برای سکته مغزی و اهمیت تمرینات
حرکات فیزیوتراپی یکی از بخشهای اصلی درمان پس از سکته مغزی است که نقش مهمی در بازیابی قدرت و هماهنگی عضلات دارد. این حرکات به بیماران کمک میکنند تا توان حرکتی ازدسترفته را دوباره به دست آورده و فعالیتهای روزمره خود را به مرور بهبود بخشند. تمرینات فیزیوتراپی سکته مغزی باید به صورت منظم و با نظارت یک فیزیوتراپیست انجام شوند و همکاری بیمار در این روند بسیار ضروری است.
نمونههایی از حرکات فیزیوتراپی برای سکته مغزی
- تمرینات تقویت عضلات دست و پا: این تمرینات شامل خم و راست کردن مفاصل، چرخش دست و پا و تلاش برای باز کردن انگشتان دست است. این حرکات به بهبود قدرت عضلات کمک کرده و از سفت شدن عضلات جلوگیری میکند.
- تمرینات تعادلی: تمریناتی مثل ایستادن بر روی یک پا یا حرکت به اطراف با کمک درمانگر، به بیمار کمک میکنند تعادل خود را بازیابد و از افتادن جلوگیری کند. این تمرینات به خصوص برای بیمارانی که در ناحیه مخچه آسیب دیدهاند مؤثر است.
- تمرینات هماهنگی عصب و عضله: تمرینات هدفمند مانند گرفتن و برداشتن اشیای کوچک، استفاده از خودکار یا برداشتن لیوان، به بهبود هماهنگی بین عصب و عضله کمک میکند. این تمرینات در بازگشت توانایی بیمار برای انجام فعالیتهای روزمره مؤثر هستند.
- تمرینات تنفسی: سکته مغزی ممکن است بر تنفس بیمار نیز تأثیر بگذارد. تمرینات تنفسی به افزایش ظرفیت ریوی و بهبود تنفس بیمار کمک میکند.
اهمیت انجام تمرینات فیزیوتراپی سکته مغزی در روند درمان
تمرینات فیزیوتراپی نیاز به تداوم و انجام منظم دارند. تمرینات علاوه بر جلسات فیزیوتراپی با درمانگر، باید توسط بیمار در طول روز نیز انجام شود. تمرینات روزانه به تقویت عضلات، بهبود انعطافپذیری و افزایش هماهنگی عصبی عضلانی کمک کرده و نقش مهمی در بهبود عملکرد بیمار ایفا میکنند. خانواده و همراهان بیمار نیز میتوانند با پشتیبانی و تشویق، به اجرای صحیح و منظم این تمرینات کمک کنند.
